Mostki termiczne to problem, który może znacznie obniżyć efektywność energetyczną budynku. W artykule wyjaśniamy, czym są mostki termiczne, gdzie najczęściej się pojawiają, jak im zapobiegać oraz jak je wykrywać.
Czym są mostki termiczne w budownictwie?
Mostki termiczne to miejsca w konstrukcji budynku, przez które ciepło ucieka na zewnątrz. Są to obszary o wyższym współczynniku przewodzenia ciepła niż otaczające je materiały, co powoduje straty energii cieplnej. Mogą występować zarówno jako liniowe, jak i punktowe, a ich obecność wpływa na zwiększenie zapotrzebowania na ogrzewanie oraz obniżenie komfortu cieplnego w pomieszczeniach.
Liniowe mostki termiczne powstają na przykład w miejscach, gdzie izolacja termiczna jest przerwana lub niedostateczna. Punktowe mostki termiczne występują tam, gdzie przewodność cieplna jest zwiększona na małej powierzchni, na przykład w miejscach mocowania balustrad czy przy wprowadzeniu elementów konstrukcyjnych.
Mostki termiczne są efektem błędów projektowych lub wykonawczych, takich jak nieprawidłowe ułożenie izolacji, zastosowanie materiałów o niewystarczających właściwościach termoizolacyjnych lub niewłaściwe rozwiązania konstrukcyjne. Ich obecność może prowadzić do kondensacji pary wodnej i powstawania pleśni oraz grzybów, co z kolei wpływa na zdrowie mieszkańców.
Gdzie najczęściej występują mostki termiczne?
Mostki termiczne pojawiają się w miejscach, gdzie ciągłość izolacji termicznej jest przerwana lub gdzie użyto materiałów o różnej przewodności cieplnej. Oto najczęstsze lokalizacje mostków termicznych w budynkach:
- Narożniki ścian: W narożnikach ścian zewnętrznych często dochodzi do mostków termicznych ze względu na różnice w powierzchni oddającej ciepło do otoczenia.
- Okna i drzwi: Obszary wokół okien i drzwi, zwłaszcza jeśli montaż nie był wykonany prawidłowo, są podatne na straty ciepła. Niewłaściwe osadzenie okien może prowadzić do mostków termicznych i zwiększonych strat energii.
- Balkony i tarasy: Połączenia płyt balkonowych ze stropem są typowym miejscem występowania mostków termicznych. Balkony, jako elementy wystające na zewnątrz budynku, są szczególnie narażone na straty ciepła.
- Fundamenty i piwnice: Połączenia ścian fundamentowych z nadziemnymi są krytycznymi miejscami, gdzie mogą występować mostki termiczne. Odpowiednia izolacja fundamentów jest kluczowa dla zapobiegania stratom ciepła.
- Wieńce i nadproża: Żelbetowe wieńce stropowe oraz nadproża okienne i drzwiowe wykonane z materiałów o wysokiej przewodności cieplnej często prowadzą do mostków termicznych, jeśli nie są odpowiednio zaizolowane.
- Dachy i poddasza: Miejsca, gdzie dach łączy się ze ścianą zewnętrzną, oraz ocieplenie poddaszy są narażone na mostki termiczne. Niedostateczna grubość izolacji lub przerwanie ciągłości termoizolacji mogą prowadzić do strat ciepła.
- Połączenia materiałów: Wszelkie miejsca, gdzie stykają się materiały o różnej przewodności cieplnej, jak na przykład beton i stal, są podatne na powstawanie mostków termicznych.
Warto na etapie budowy domu lub termomodernizacji dokładnie sprawdzić ciągłość izolacji termicznej, bo wszelkie braki będą w przyszłości trudne do usunięcia.
Jak zapobiegać mostkom termicznym?
Zapobieganie mostkom termicznym to kluczowy element projektowania i budowy energooszczędnych budynków. Na etapie projektowania warto uwzględnić potencjalne miejsca powstawania mostków termicznych, aby architekt mógł zaplanować izolację termiczną w taki sposób, by była ona ciągła i skuteczna we wszystkich newralgicznych punktach budynku. Wybór odpowiednich materiałów izolacyjnych o niskim współczynniku przewodzenia ciepła jest niezbędny. Na przykład styropian grafitowy ma lepsze właściwości termoizolacyjne niż standardowy biały styropian.
Dokładność podczas montażu izolacji jest niezwykle ważna. Każda przerwa, szczelina czy niedokładność może stać się miejscem powstawania mostka termicznego. Izolacja musi być układana starannie, bez przerw i mostków powietrznych. Okna i drzwi powinny być montowane zgodnie z zasadami ciepłego montażu, czyli w warstwie izolacji termicznej budynku. Stosowanie taśm paroszczelnych i paroprzepuszczalnych oraz pianki poliuretanowej do uszczelniania przestrzeni wokół ram okiennych i drzwiowych pomaga zminimalizować straty ciepła.
Brak wypełnienia spoin pomiędzy styropianem może powodować mostki termiczne.
Odpowiednia izolacja termiczna fundamentów oraz ścian piwnicznych zapobiega stratom ciepła przez te elementy konstrukcyjne. Najczęściej stosuje się do tego styropian ekstrudowany (XPS) lub wodoodporny styropian EPS. W miejscach, gdzie są żelbetowe wieńce i nadproża, należy zastosować odpowiednią izolację. W ścianach warstwowych stosuje się dodatkową warstwę izolacji termicznej wokół tych elementów, a w ścianach jednowarstwowych używa się gotowych prefabrykowanych kształtek z izolacją.
Ocieplenie poddasza powinno być wykonane w dwóch warstwach – jedna warstwa między krokwiami, druga pod nimi, aby zapewnić odpowiednią grubość izolacji. Ważne jest także zachowanie ciągłości izolacji między ścianą a połacią dachową. Izolacja balkonu powinna obejmować zarówno jego powierzchnię, jak i spód płyty balkonowej. Można to osiągnąć, stosując styropian o wysokiej gęstości lub płyty XPS, które dobrze izolują i są odporne na wilgoć.
Jak sprawdzić, gdzie są mostki termiczne?
Wykrywanie mostków termicznych jest kluczowe dla poprawy efektywności energetycznej budynku. Istnieje kilka metod, które mogą pomóc zidentyfikować te problematyczne miejsca.
Najskuteczniejszym sposobem na wykrycie mostków termicznych jest użycie kamery termowizyjnej. Termowizja pozwala na dokładne zobrazowanie rozkładu temperatur na powierzchniach budynku. Miejsca, gdzie ciepło ucieka, będą widoczne jako obszary o niższej temperaturze w porównaniu z resztą powierzchni. Badanie termowizyjne najlepiej przeprowadzać zimą, kiedy różnice temperatur między wnętrzem budynku a jego otoczeniem są największe.
Można również przeprowadzić dokładną inspekcję wizualną. Należy zwrócić uwagę na miejsca, gdzie izolacja jest uszkodzona, brakuje jej lub jest źle zamontowana. Szczególnie warto sprawdzić narożniki, połączenia między różnymi elementami konstrukcyjnymi oraz okolice instalacji przechodzących przez ściany i dach.
Dlaczego warto unikać mostków termicznych?
Unikanie mostków termicznych jest kluczowe dla utrzymania efektywności energetycznej budynku, co przekłada się na wiele korzyści.
Przede wszystkim, mostki termiczne prowadzą do znaczących strat ciepła, co bezpośrednio zwiększa koszty ogrzewania. Ciepło ucieka przez te słabe punkty w konstrukcji budynku, co oznacza, że więcej energii jest potrzebne, aby utrzymać komfortową temperaturę wewnątrz pomieszczeń. Zmniejszenie ilości mostków termicznych może znacznie obniżyć rachunki za ogrzewanie, co jest korzystne zarówno dla domowego budżetu, jak i dla środowiska.
Obecność mostków termicznych wpływa również na komfort cieplny w budynku. Miejsca te są chłodniejsze od reszty powierzchni, co może powodować uczucie dyskomfortu i przeciągów. Ponadto, różnice temperatur mogą prowadzić do kondensacji pary wodnej na powierzchniach wewnętrznych, co sprzyja rozwojowi pleśni i grzybów. Grzyby i pleśń nie tylko niszczą strukturę budynku, ale także stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia mieszkańców, wywołując alergie i problemy z układem oddechowym.
Kolejną istotną kwestią jest trwałość konstrukcji budynku. Mostki termiczne mogą prowadzić do cyklicznego zamarzania i rozmrażania wilgoci w strukturze ścian, co osłabia materiały budowlane i przyspiesza ich degradację. Długotrwałe zawilgocenie może także prowadzić do uszkodzeń elementów konstrukcyjnych, co z czasem może wymagać kosztownych napraw.
Unikanie mostków termicznych ma również znaczenie w kontekście ochrony środowiska. Budynki, które są bardziej efektywne energetycznie, emitują mniej gazów cieplarnianych, co przyczynia się do zmniejszenia negatywnego wpływu na klimat. Dlatego też inwestycja w odpowiednią izolację i eliminację mostków termicznych jest krokiem w kierunku bardziej zrównoważonego budownictwa.